با سلام
به اطلاع علاقه مندان تفسیر تنزیلی می رساند، به حمدالله با اتمام نگارش سوره کهف از جلد هشتم تفسیر همگام با وحی، نگارش این مجلد به اتمام رسید ووارد مراحل بعدی شد.
این مسیر و استاد محترم را از دعای خیرتان محروم نفرمایید
با سلام
به اطلاع علاقه مندان تفسیر تنزیلی می رساند، به حمدالله با اتمام نگارش سوره کهف از جلد هشتم تفسیر همگام با وحی، نگارش این مجلد به اتمام رسید ووارد مراحل بعدی شد.
این مسیر و استاد محترم را از دعای خیرتان محروم نفرمایید
نکته ای که در ویراست جدید جلد دوم به زودی خواهید خواند:
با قلم استاد بهجتپور در پاسخ به این سوال همراه خواهیم شد:
نکته : اشاره به اسامی قرآن تاکنون
پس از آنکه خداوند در سوره قدر، نزول قرآن را به شکل ضمیراز جانب خود و در شب قدر شمرد: «إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فىِ لَیْلَةِ الْقَدْر» (قدر/1) در این آیه، قرآن را مجید خوانده و آن را موجود در لوح محفوظ شمرد تا پس از اثبات نزول آن از جانب خود در شب قدر، بر مجد و عظمت و نیز حفظ و مصونیت آن اشاره کرده باشد.
بررسی ها نشان می دهد که در سیر نزول قران این اولین باری است که از کلام نازل شده بر پیامبر اکرم 9 با تعبیر «قرآن» یاد می شود. البته گذشت که این واژه اولین بار در سوره مزمل (نزول 3) واژه «القرآن» به کار رفته که در اطلاق اصطلاحی آن اختلاف است.
برای کلام الهی از نامهای گوناگونی استفاده شده است؛ بررسی ها نشان می دهد که قرآن ابتدا ذکر معرفی شد: « وَ ما هُوَ إِلاَّ ذِکْرٌ لِلْعالَمینَ » قلم 2/ 52 بعد ازسوره مزمل ، در چهارمین سوره یعنی سوره مدثر از کلام الهی با وصف «تذکره» یاد شده و می فرماید قرآن پندی است که تأثیر آن بر مخاطب بستگی به خواست و اراده او دارد: «کَلَّا إِنَّهُ تَذْکِرَةٌ فَمَن شَاءَ ذَکَرَهُ» (مدثر/54-55)
در سوره تکویر هفتمین سوره نازل شده نیز این این کلام با تعبیر «قول جبرئیل امین» مورد توجه قرارداده شد: «إِنَّهُ لَقَوْلُ رَسُولٍ کَرِیمٍ » (تکویر/19-25)
در سوره اعلی هشتمین سوره نیز پیامبر را از فراموشی آیاتی که بر ایشان خوانده می شود تبرئه کرده و می رساند ایشان قرآن را بدون هیچ کم و کاستی بر مردم خواهد خواند: «سَنُقْرِئُکَ فَلَا تَنسى» (اعلی/6) در این آیه روشن می شود که این کلام نازل شده از جنس اقراء و خواندنی است که پیامبر بر مردم می خواند.
در بیست و سومین سوره یعنی سوره نجم
با توجه به غرض و محتوای سوره قاف، در ذیل آیات
أَلْقِیَا فىِ جَهَنَّمَ کلَُّ کَفَّارٍ عَنِیدٍ(24)
مَّنَّاعٍ لِّلْخَیرِْ مُعْتَدٍ مُّرِیبٍ(25)
الَّذِى جَعَلَ مَعَ اللَّهِ إِلَاهًا ءَاخَرَ فَأَلْقِیَاهُ فىِ الْعَذَابِ الشَّدِیدِ(26)
می توان نکته ای را برداشت کرد که شاید در این روزها خوب است برخی ها که واقعا دارند آخرت خودشان را بخاطر شک و تردیدی که در دل مردم می اندازند و در جبهه حق تزلزل ایجاد می کنند، به این هشدار توجه کرده و از راه خطایی که می روند، برگردند.
در جلد دوم تفسیر همگام با وحی در ویراست جدید که به زودی ارائه خواهد شد، در ترجمه تفسیری این آیات و نکات پس از تفسیر این آیات می خوانیم.
مراد آیات:
به دنبال گزارش فرشته، خدای متعال دستور جهنمی شدن این کافر و همهی کافرانی را که نظیر او هستند، به آن دو فرشتهی «سائق» و «شهید» میدهد: بیندازید در جهنم هر شخصی را که بسیار ناسپاس و یا بسیار کافر است و با حق به شدت ستیزگر است؛ شدیداً مانع خیر میشود؛ تجاوزگری به مرزهای معقول و مشروع دارد. گرفتار شک و بدبینی است یا دیگران را در موضوع رسالت پیامبر اکرم و حیات دوباره جسم انسان ها به شک و تردید میاندازد. آن که برای خدا، شریک در الوهیت قرار میدهد، پس این شخص مشرک را در عذاب شدید بیندازید .
نکته ها:
1. امکان دارد بین این صفات ششگانه ارتباطی باشد؛
به این معنی که فردی که مبالغهی در کفر و انکار حقایق کرده باشد، از مرحلهی انکار فراتر رفته و به دشمنی با آن میپردازد.
همین دشمنی موجب میگردد که به جلوگیری از انجام خیر دست بزند؛ زیرا دشمنی با حق و فرورفتن در باطل نه تنها مانع انسان از انجام خیر است، بلکه نسبت به کفری که دارد، موجب منع دیگران از خیر میگردد.
ممانعت از خیر در مرحلهی دیگر، انسان را به تجاوز به حق و
#نکته_روش_شناختی
#سوره ق
#قاف
#همگام_با_وحی
شیوه ای که قرآن در مورد گذر کردن از چالش میان کفار و پیامبر اکرم در موضوع رسالت و زندگی دوباره در سوره قاف مطرح کرده، عبارت است از:
الف) توضیح موضع کافران و تعجب آنان در مورد ارسال هشدار دهندهای از میان ایشان و تعجب از حیات دوباره (آیات 2 ـ 4).
ب) بیان ریشهی اصلی چنین موضعی و پاسخ آن (آیات 5 ـ 11).
ج) یادآوری اقوامی که به دنبال تکذیب رسولان، طعم هلاکت را چشیدند (آیات 12 ـ 14).
د) توضیح امکان حیات دوباره، با استفهام انکاری از آنان. به این صورت که اگر در آفرینش نخستین درمانده شده بودیم، جا داشت تا در حیات دوبارهی انسانها، احتمال درماندگی ما باشد (آیه 15).
هـ) بیان اطلاع از وسوسههایی که در جان انسانها میشود و اینکه مواضع آنان، همگی ثبت میشود (آیات 16 ـ 18).
و) بیان این معنی که روزی بر اساس همین رفتار داوری خواهند شد و باید
به اطلاع می رساند استاد بهجت پور مقاله جدیدی با عنوان
"تشریح اهداف قران همگام با دو قطبی سازی اعتقادی جامعه و پاسخ به تهاجم فرهنگی" را به اتمام رساندند.
پژوهش مذکور که به سبک تفسیری تنزیلی صورت بسته است، در ادامه مباحث ایشان در بحث از اهداف قرآن است؛
به اعتقاد ایشان، پروردگار متعال در قرآن، 29 هدف برای قرآن شماره فرموده است. این اهداف با توجه به مخاطبان و دوره های دعوت اسلامی متنوع و تکرار شده اند. بررسی تنوع و توزیع این اهداف و هماهنگی میان اهداف و دوره های رشد دعوت اسلامی، پرده از بسیاری از حکمت های نزول آیات اهداف و به خصوص نقش های تربیتی قرآن برمی دارد.
مطالعه ایشان در سیر تنزیلی به دنبال اهداف قرآن، از جنبه مدیریت تحول و تربیت فردی و اجتماعی، پژوهشگران را در شناخت روش های آغاز شکل گیری پدیده تحول وگسترش آن در اجتماع مساعدت میکند.
ایشان در مقاله ای دیگر که در فصلنامه فلسفه دین به زودی به چاپ می رسد، به بررسی اهداف قرآن در مرحله اول تحول یعنی سوره های علق تا حجر (مکی 1 تا 54) پرداخته بودند و در این مقاله جدید، نتائج تحولی و تربیتی توزیع آیات اهداف قرآن در دورة علنی شدن مسلمانان و دو قطبی سازی رسمی جامعه جاهلی مکی از مومنان، را به بررسی نشسته اند.
این سوره در میان مفسران و دانشمندان علوم قرآن فقط به "نور" نامیده شده است. وجه نامگذاری به سبب بهکاررفتن این لفظ درآیۀ سی و پنجم سوره است.
این سوره به نظر غالب مفسران و اندیشمندان علوم قرآن مدنی است. برخی بدون هیچ وجه قابل توجهی آیۀ 55 و 58 این سوره را مکی دانستهاند.[1] سیاق و مفاد این آیات با فضای مدینه و مخاطبان مؤمن سوره تناسب روشنی دارد.
این سوره صد و سومین سورهای است که بعد از سورة نصر و قبل از سورۀ حج بر پیامبر اکرم9 نازل شده است. سورۀ نور با 64 آیه در ترتیب مصحف رسمی در جزء هیجدهم قرآن، در ردیف بیست و چهارم بعد از سورۀ مؤمنون و قبل از سورۀ فرقان قرار دارد.
نفوذ برخی از احکام فردی، خانوادگی و اجتماعی مرتبط با عفاف جنسی در قلب مؤمنان با تقویت خوف از خدای متعال.
سوره به پنج بخش به ترتیب زیر تقسیم میشود:
1. آیۀ 1: هدف سوره؛ انزال آیاتی روشنگر برای تذکر
بخش اول، مقصود از نزول سوره را متذکر میشود.
2. آیات 2- 20: احکامی دربارۀ زنا
مرحلۀ اول بیان مجازات شدید زن و مرد زناکار و شرط سنگین اثبات قضایی آن، برای غیر مرد و همسرش، "چهار شاهد" و در مورد مرد و همسرش، اجرای "لعان" است، حتی اگر شخصی، دیگرى را متهم کرد ولی نتوانست ادعاى خود را در محکمۀ قضاوت اسلامى به ثبوت برساند خود مجازات شدید (چهار پنجم حد زنا) خواهد داشت، تا کسى تصور نکند مىتواند با متهم ساختن دیگران به سادگى آنها را به مجازات اسلامى بکشاند، بلکه به عکس، خود گرفتار مجازات خواهد شد. به همین مناسبت حدیث معروف "افک" و تهمتى که به یکى از همسران پیامبر9زدند مطرح، و به شدت این مسئله را پی میگیرد، تا کاملا روشن شود شایعه ساختن برای افراد پاک چه مجازات سختی دارد و چه گناه سنگینی است.
3. آیات 21-33: احکام پیشگیرانه از انحرافات جنسی
در این بخش به
به اطلاع برسانم به حمد الله در سه شنبه گذشته سرکار خانم رضایی از پایان نامه سطح سه خود در مدرسه علمیه معصومیه قم دفاع نمودند.
عنوان پایان نامه ایشان
راههای نهادینه سازی باور به رزاقیت الهی در قرآن (با توجه به سیر تنزیلی)
استاد راهنما: استاد عبدالکریم بهجت پور
ضمن تبریک به ایشان و آرزوی موفقیت های روز افزون برای ایشان و دیگر دوستان پژوهشگر تنزیلی ، چکیده پایان نامه ایشان تقدیم می گردد.
ان شاء الله به زودی شاهد باشیم تا نتایج تحقیق ایشان در یکی دو مقاله علمی پژوهشی به جامعه علمی ارائه گردد و با تکمیل نظرات داوران این پایان نامه را تبدیل به کتاب کرده تا جامعه مومنان به قرآن از آن بهره ببرند.
چکیده:
قرآن کتابی جهان شمول و برای همه زمانها و مکانها است. خدای متعال گروههای مختلف انسانها را مورد خطاب قرار داده است و حداقل با دو گروه از مخاطبان سخن گفته است. گروه اول مکیان و مدنیان معاصر نزول بوده اند که خطابهای مستقیم قرآن متوجه آنها و تغییر و تحولشان، هدف اولیه نزول کلام خداوند بوده است. گروه دوم مردمی که پس از آنها آمده اند و نقشهایی مانند گروه اول بازی کرده اند و احکام الهی شامل آنان میشود. ترتیب نازل شده اثربخشی فراوانی بر مخاطبان اول ساکن در مکه و مدینه داشته است. چرا که نزول هر بخش از آیات متناسب با شرایط، وضعیت، نیاز و مواضع مثبت و منفی آنها بوده است. در زمان پس از نزول با توجه به قاعده جری و تطبیق میتوان خطابات و آموزه های قرآن را به تمام زمانه ها تسری داد.
انسانها فطرتی پاک و ویژگیهای مشترک دارند، که جدای از خصوصیات مردم معاصر نزول، در نظر گرفته میشوند و مورد خطاب کلام خداوند و هدایت الهی قرار میگیرند. این پژوهش بر اساس سبک ترتیب نزول انجام شده است. برپایه نظریه پرداز این سبک، سیر نزول قرآن را میتوان به 4 مرحله تحولی ـ متناسب با چهار مرحله گفته شده برای رشد جامعه پیروان پیامبر اکرم] در آیه 29 سوره فتح ـ تقسیم کرد که خداوند متعال با توجه به مخاطبان آن مرحله آموزه های خاصی بیان نموده است.
در امر باور به رازقیت الهی، خداوند در مرحله اول تحول، به رازقیت و ربوبیت خود اشاره می کند تا تفکر انسانها را تصحیح نماید و خود را رازق تمام موجودات و بینیاز از غیر عنوان مینماید و به انسانها اطمینان میدهد او قادر و روزیدهنده همه است و کلید آسمانها و زمین بهدست او می باشد. سپس به انواع رزق الهی اشاره میکند که شامل رزق دنیوی و اخروی میشود. رزق دنیوی شامل همه انسانهای مومن و کافر است. متاع قلیل دنیا فانی و زودگذر است و عطای کم و زیاد آن بر اساس حکمت الهی می باشد. رزق بهتر و جاوید، رزق اخروی است که مختص مومنین است. مومنین که تا این مرحله نزول، ایمان و باور به رازقیت در دلشان جوانه زده است،
در مرحله دوم تحول باور به رازقیت در قلبشان تثبیت میشود. خداوند با تعابیر مختلف،
با سلام
به اطلاع برسانم که کتاب روش فرهنگ سازی پاکدامنی در قرآن استاد بهجت پور منتشر شد.
ان شاء الله تا یک ماه آینده فایل دیجیتال آن نیز در کتابخوان های همراه طاقچه، نور، پژوهان، و مدرسه قرار می گیرد.
جهت تهیه کتاب در قم با تخفیف 6000 تومان شنبه تا چهارشنبه ساعت 9 تا 12 به موسسه تمهید مراجعه نمایید و یا با تلفن 02532920244 تماس حاصل نمایید.
ارسال به شهرستان ها با پست تیپاکس
ضمنا موسسه تمهید آمادگی دارد که کارگاه مجازی دوره " روش فرهنگ سازی پاکدامنی در قرآن» را برای حوزه های علمیه ، ارگان ها، ضمن خدمت معلمین، طلاب مبلغ برگزار نماید.
طرحنامه این دوره در ادامه مطلب می باشد.
عنوان دوره: کارگاه آشنایی با کلیات مهندسی فرهنگی اسلامی با تأکید بر مهندسی عفاف و پوشش ـ سطح سه و چهار
به اطلاع برسانم به زودی کتاب روش فرهنگ سازی پاکدامنی در قرآن از چاپخانه خارج خواهد شد و در اختیار علاقه مندان قرار خواهد گرفت.
در پی پیرامون این کتاب بیشتر بدانیم.
یکی از مهمترین و کلیدیترین مقولات فرهنگی صحنهی مبارزه با استکبار جهانی (که به جدّ مورد توجه جهان غرب قرار گرفته و سردمداران آن بارها باصراحت و کنایه از برنامهریزی برای این مقوله سخن گفتهاند)، مسألهی اخلاق و عادات و رفتارهای جنسی مردم در ایران و کشورهای اسلامی است. اینجاست که باید به فکر راه حلی بود تا نسلهای جدید و بهخصوص جوانان، توان آراسته شدن به پاکدامنی را پیدا کنند، و عموم مردم و افراد متقی بر این مسیر مستقیم، پایداری کنند. متأسفانه روشهای فرهنگسازی این مقوله و استقامت دادن مردم، از مدل روشنی برخوردار نبوده و همین امر موجب شده است تا تلاشهای فرهنگی و تربیتی دستگاهها و سازمانهای مربوط، رویشها و محصولهای بایسته را نداشته باشند و حتی اعتماد به دستگاههای حقوقی و انتظامی بهتدریج کمتأثیر شود و روز به روز از توان بازدارندگی برخوردهای انتظامی و قضایی کاسته شود.
نسخهی درمان دردها و راه برپاکردن عادلانهی اجتماعات انسانی و اسلامی، بازگشت به قرآن است. این نسخهی شفابخش که در زمانی به تیرگی جاهلیت معاصر نزول، توانست چنان تحولات شگرف نورانی ایجاد کند، امروز هم کشتی نجات از فتنههای تاریک و دیجور است. روشهای تحول در نزول تدریجی قرآن قابل کشف و استخراج است و میتوان از سیر اقدامات قرآن، مدلها و الگوهای سادهشدهای برای تحولات اجتماعی و اخلاقی جوامع جدید بهدستآورد. اصولا کنار گذاشتن این روشها باعث شد که اجتماعات مسلمانان از پیشرفت و پیشروی باز بمانند و نتوانند جامعههایی مَثَل و نمونه برای دیگران شوند.
✅لینک کانال حریم عفاف (سیر فرهنگ سازی پاکدامنی در قرآن )
🌷کارگاه مجازی : مباحث مطرح شده در رمضان المبارک 1441 به صورت صوتی
🌹ارائه دهنده: حجت الاسلام محمد صافی
🌸بر اساس نظریه استاد بهجت پور در کتاب سیر فرهنگ سازی پاکدامنی در قرآن
🌸🌸31 جلسه 30 تا 45 دقیقه ای
🌺کاری از گروه علمی #تفسیرـتنزیلی موسسه تمهید
🌹علاقه مندان به قرآن، مسئولین فرهنگی، مدیران حوزوی و تبلیغی، حوزه های علوم اسلامی دانشگاه ها، ادارات آموزش و پرورش ، مربیان پرورشی، طلاب، جهت شرکت در دوره های حضوری و مجازی به همراه ارائه گواهی شرکت در دوره، با موسسه تمهید تماس حاصل فرمایند.
موسسه #تمهید
مؤسسه تخصصی در زمینه #تفسیر تنزیلی
ایتا: @mtamhid
ادمین: @mtamhid1
تلفن موسسه: 02532920244
🌹🌿🌹🌿🌹🌿🌹🌿🌹🌿🌹 🔰با ما همراه باشید👇👇
لطفا در ارسال لینک برای علاقه مندان به مباحث تحولی و مهندسی فرهنگی از قرآن و ارسال در گروه های طلاب و معلمین کوتاهی نفرمایید.
اجرتان با قرآن
https://eitaa.com/joinchat/1743650864Ce6d50007d8
🌹 فصل همدلی
🌷سخنرانی های کوتاه استاد بهجت پور در شبکه استانی قم (نور) در ماه مبارک رمضان
🌸موضوع: ارتقای جایگاه زن در سیر نزول قرآن
یازده سخنرانی کوتاه از استاد بهجت پور در کانال ایشان بارگذاری شد.
عزیزان جهت استفاده از این مباحث به لینک زیر بپیوندند.
👇👇👇
https://eitaa.com/bahjatpoor/226
به حمد الله در ماه مبارک رمضان امسال با توجه به تعطیلی جلسات تفسیر، اما این فرصت فراهم شد که در پای درس تفسیر #مفسر #تنزیلی #قرآن کریم حضرت حجت الاسلام عبدالکریم #بهجت_پور در سوره #دخان بنشینیم و این توفیق نصیب کانال موسسه شد که بتواند با بازنشر این جلسات، خدمتی کوچک به ساحت قرآن انجام دهد.
برای آسان شدن دانلود این جلسات به صورت صوتی بر آن شدیم تا لینک جلسات را به صورت یکجا در اختیار علاقه مندان قرار دهیم تا سریعتر بتوانند به دانلود آن مبادرت نمایند.
این جلسات بیست و سه روز به طول انجامید.
لینک دانلود صوت تفسیر سوره دخان استاد عبدالکریم بهحت پور در کانال موسسه فرهنگی تمهید در ایتا
👇👇👇
🌹جلسه اول
https://eitaa.com/mtamhid/641
🌹جلسه دوم
https://eitaa.com/mtamhid/647
🌹جلسه سوم
https://eitaa.com/mtamhid/657
🌹جلسه چهارم
https://eitaa.com/mtamhid/660
🌹جلسه پنجم
https://eitaa.com/mtamhid/663
🌹جلسه ششم
لینک استماع جلسات تفسیر سوره دخان استاد بهجت پور در ماه مبارک رمضان به صورت آفلاین
با گرفتن کنترل و زدن بر روی لینک ها وارد هر جلسه شوید. پس از ورود امکان دانلود صوت نیز در اختیار شما می باشد.
جلسه اول:
http://www.whc.ir/modules/system/assets/uploads/pub_relation/ramezan99/1.mp4
جلسه دوم:
http://www.whc.ir/modules/system/assets/uploads/pub_relation/ramezan99/2.mp4
جلسه سوم:
http://www.whc.ir/modules/system/assets/uploads/pub_relation/ramezan99/3.mp4
جلسه چهارم:
http://www.whc.ir/modules/system/assets/uploads/pub_relation/ramezan99/4.mp4
جلسه پنجم:
http://www.whc.ir/modules/system/assets/uploads/pub_relation/ramezan99/5.mp4
جلسه ششم:
http://www.whc.ir/modules/system/assets/uploads/pub_relation/ramezan99/6.mp4
جلسه هفتم:
http://www.whc.ir/modules/system/assets/uploads/pub_relation/ramezan99/7.mp4
جلسه هشتم:
http://www.whc.ir/modules/system/assets/uploads/pub_relation/ramezan99/8.mp4
جلسه نهم:
http://www.whc.ir/modules/system/assets/uploads/pub_relation/ramezan99/9.mp4
جلسه دهم:
http://www.whc.ir/modules/system/assets/uploads/pub_relation/ramezan99/10.mp4
1 آیا پیامبر اکرم6 پیش از تضمینی که در سورهی اعلی هشتمین سورهی نازلشده، از پروردگار متعال دریافت کرد، بخشی از آیات نازلشده را فراموش میکرد؟! پاسخ این سؤال منفی است؛ تضمین حفظ در سورهی اعلی بهمعنی رفع دغدغهی آن حضرت دربارهی آینده بود. به این معنا که حضرت6 نگران بود که با انبوه شدن آیات قرآن، نتواند آیات نازلشدهای را که بر مردم میخواند، در حافظه نگه دارد. پروردگار متعال بیان میدارد، ما تو را خوانای آیات بر مردم میکنیم و به همین دلیل، آیات را فراموش نمیکنی! زیرا فرق است بین خوانا شدن عادی و اقراء منتسب به خدا؛ در اقراء عادی، امکان فراموشی هست، اما در اقراء ازسوی خدا، فراموشی راه ندارد. در این ترکیب، فعل مضارع «سَنُقْرِءُکَ» در معنی حال و آینده استعمال شده است و کاشف از عمل مستمر خدا در «اقراء» و خوانا ساختن رسول اکرم6 است. بنابراین، معنی آیه این است که ما قدرت «اقراء» را به تو بخشیدهایم، درنتیجه تو پس از خواندن آیات بر مردم، آن آیات را فراموش نخواهی کرد. البته از ابنعباس به این مضمون نقل شده است که هرگاه جبرئیل بر پیامبر6 وحی نازل میکرد ، پیامبر6 از ترس اینکه مبادا مطالب وحیشده را فراموش کند، هنوز جبرئیل از آخر ابلاغ وحی فارغ نشده بود، حضرت6 از اول وحی شروع به خواندن میکرد؛ و هنگامی که این آیه نازل شد، پیامبر6 دیگر چیزی را فراموش نکرد». بهفرض درستی این روایت، اگر گزارش نگرانی پیامبر اکرم6 از حافظهی ایشان باشد، قابل قبول است؛ زیرا حضرت6 راز تفاوت «اقراء خدا» و «اقراء عادی» را تشخیص نمیدادند، ازاینرو نگران بودند. با نزول آیه، این نگرانی از حضرت زدوده شد. اما اگر مفهومش این باشد که آن جناب6 پیش از سورهی اعلی، آیاتی را فراموش میکردند، نادرست است و همان گونه که گذشت، مستفاد از آیه، رفع دغدغهی نگه داشتن آیات قرآن در حافظهی ایشان بود؛ آیاتی که ایشان بر مردم خوانده بودند.
شاید در توجیه مطلب منسوب به ابنعباس گفته شود: اگر رسول اکرم6 پیش از نزول آیهی بالا چیزی را فراموش میکرده، آن چیز، غیر از وحی بوده؛ زیرا برای ایشان هم مانند هر انسان دیگری، امکان داشت که برخی مطالب و اتفاقات روزمره و ... (نه وحی) را فراموش کند و ترسشان هم بهجهت امکان سرایت فراموشی به وحیهایی هم که به ایشان میشد، بود؛ اما پس از نزول این آیه، هیچ مطلبی حتی مطالب غیر قرآنی را از یاد نمیبردند و اطمینان و آرامش بر فراموش نکردن وحی، حاصل میشد.
2. برخی از مفسران دو آیهی دیگر قرآن را شبیه به مضامین سورهی اعلی دانستهاند. اول: آیهی شانزدهم و هفدهم سوره مبارکهی قیامت: «لاتُحَرِّکْ بِهِ لِسانَکَ لِتَعْجَلَ بِهِ إِنَّ عَلَیْنا جَمْعَهُ وَ قُرْآنَهُ؛ زبان خود را به قرآن حرکت مده، پیش از آنکه وحى بر تو تمام شود، بر ما است که آن را جمعآورى کنیم و بر تو بخوانیم» و دوم آیهی صد و چهاردهم سورهی مبارکهی طه: «فَلَا تَعْجَلْ بِالْقُرْآنِ مِنْ قَبْلِ أَنْ یُقْضَى إِلَیْکَ وَحْیُهُ وَ قُلْ رَبِّ زِدْنِی عِلْماً؛ براى خواندن قرآن پیش از آنکه وحى آن بر تو تمام شود، عجله مکن! و بگو پروردگارا، علم مرا افزون کن!»[1] بهنظر میرسد با نزول سورهی اعلی (نزول 8) نگرانی آن حضرت درخصوص فراموشی آیاتی که برای مردم میخواند، رفع شد. سورهی قیامت (نزول 31) به شرحی که خواهد آمد، دربارهی شدت اشتیاق پیامبر اکرم6 به ارشاد مردم بود. ایشان
نکته ناب تنزیلی در ویراست جدید جلد اول تفسیر همگام با وحی سوره مدثر پیرامون واژه ذکر
این مطلب که قرآن، تذکره و یادآوریکننده است، در آیات ابتدای نزول، تصریح و تکرار شده است: سورههای قلم 2/ 51: «..لَمَّا سَمِعُوا الذِّکْرَ..»، قلم 2/ 52: «وَ مَا هُوَ إِلاَّ ذِکْرٌ لِلْعالَمینَ»، مزمل 3/ 19: «إِنَّ هذِهِ تَذْکِرَةٌ فَمَنْ شاءَ اتَّخَذَ إِلى رَبِّهِ سَبیلاً»، مدثر4 / 31: «وَ ما هِیَ إِلاَّ ذِکْرى لِلْبَشَرِ»، مدثر 4/ 49: «فَما لَهُمْ عَنِ التَّذْکِرَةِ مُعْرِضینَ» و مدثر 4/ 54: «کَلاَّ إِنَّهُ تَذْکِرَةٌ». این آیات نشان از این حقیقت دارد که خدای حکیم در آغاز آشنا ساختن مردم با قرآن، بر اعلام همآهنگی تمام قرآن با نیازهای درونی انسان، اصرار دارد و انسان را یاد کرده و خواستهای فطری و درونی او را تأمین میکند. همین حقیقت، بهترین دلیل درستی قرآن و اهمیت این کتاب در سپهر هدایت است، و انسان پیجوی حقیقت را از مطالبهی دلیل بر الهی بودن متن و یا یافتن دلائلی برای ابطال سحر و انسانی بودن محتوا و ساختار قرآن، بینیاز میکند. ازاینرو، نیازی به
25. سورۀ قدر
این سوره به مناسبت کلمات به کار رفته در آیة اول سوره "قدر"، "لیلۀالقدر"، و "انا انزلناه فی لیلۀالقدر" نامیده شده است.
دربارۀ مکی یا مدنی بودن سوره، میان مفسران اختلاف است. ریشۀ مسئله به ماجرای خوابی که پیامبر9 دربارة بالا رفتن بوزینهها (بنی امیه) از منبرش داشتهاند، باز میگردد؛ اما باید توجه داشت، روایت شأن نزولی که خواب پیامبر اکرم9 را مبنی بر غصب منبر بیان میکند، شاهد مدنی بودن سوره نیست؛ زیرا امکان دارد این رؤیای صادق، سالها قبل از هجرت به مدینه اتفاق افتاده باشد، که تعبیرش چندین سال بعد ظاهر شود؛ چنانکه حضرت یوسف7 چند دهه قبل از رسیدن به مقام وزارت در مصر، خواب برگزیده شدنش و تمام کردن نعمت الهی بر خود و خاندان یعقوب را دید.[1] صِرف وجود منبر، دلیل بر مدنی بودن خواب پیامبر اسلام9 نیست. آری، برخی روایات، به چُرت حضرت9 بر منبر تصریح دارد، که مؤید مدنی بودن این خواب است؛ لکن نیاز به بررسی سند دارد. به علاوه، قراین تطبیقی بودن آن زیاد است؛ چنانکه در تفسیر نمونه به این مطلب اشاره شده است.[2]
افزون بر آنکه در تمام جداولی که نام این سوره آمده جزء سورههای مکی شمرده شده است. جداول مسند و ترکیبی، ردیف این سوره را بیست و پنجم، پس از سورة عبس و پیش از سورة شمس دانستهاند. جدول کتاب المقدمتان نیز سورۀ نازلشدۀ پس از قدر را سورة فجر دانسته است.
سورۀ قدر در ترتیب مصحف رسمی در جزء سی ام قرآن، در ردیف نود و هفتم، بعد از سورة علق و قبل از سورۀ بینه قرارگرفته است و پنج آیه دارد.
مقصود سوره
توجه دادن پیامبر9 به نقش پروردگار عالم از جهان غیب در تعیین و فروفرستادن مقدرات مهم هستی و انسان، و زمان نزول مقدرات.
محتوای سوره
پروردگار متعال، در آغاز برای نشان دادن عظمت شب قدر اعلام میکند، قرآن از جانب وی در شب قدر نازل شد. سپس پیامبر اکرم9 را مخاطب قرار میدهد و او را از ارزش و اعتبار این شب و نزول همۀ مقدرات در آن آگاه میکند.
ارتباط سوره
پروردگار متعال از آغاز نزول قرآن برنامۀ تغییر و اصلاح جامعۀ عصر نزول را در دستور کار قرار داد؛ پیامبر9 در اردوگاه شرک خیمه زد و به عنوان سخنگوی پروردگار با رویکردی انذاری به آسیب شناسی باورها و رفتار جامعه پرداخت. بخش مهم، تحول در بینش مردم به تغییری ربط دارد که در نگاه آنها به نقش غیب و مشخصاً پروردگار متعال بر هستی و زندگی دنیوی و جهان ماده اتفاق می افتد. از سوره علق یعنی اولین سوره نازل شده این نقش تبیین می شد و به تدریج ابعادی از آن در سوره های مختلف بیان می شد. پس از سورۀ کافرون (مکی18) و اعلان برائت رسمی از معبودان، دین و آیین مشرکان و جدا کردن خود از صف آنان و آغاز رسمی و صریح اصلاحات دینی ، تبیین این نقشها پر رنگتر مطرح شد. در سورۀ فیل (مکی19)
رحیم حاصلی ایرانشاهی، دانشجوی دکتری دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، در گفتوگو با ایکنا، در پاسخ به برخی انتقادات از کارکردها و فواید تفسیر تنزیلی، اظهار کرد: برخلاف دیدگاه برخی افراد مبنی بر اینکه «نکاتی که از روش تفسیر به ترتیب نزول قابل استفاده است، چیزی خارج از نکات قابل استفاده در روش تفسیر ترتیبی نیست»، باید بگوییم که حقیقت این است که این دیدگاه با نتایجی که از تفسیر تنزیلی با نگاه تفسیر همگام با وحی میبینیم، تأیید نمیشود؛ زیرا هنگامی که با دغدغه کشف نگاه تحولی در پای درس قرآن کریم مینشینیم، تنها فهم قرآن به ترتیب نزول است که میتواند به این دغدغه پاسخ دهد.
وی افزود: تفسیر تنزیلی با نشان دادن فرایند تحول جامعه مخاطب عصر نزول، به عنوان جامعه مدل و الگوی تحول، روش تحول دینی را به ما آموزش و نشان میدهد که چگونه نبی مکرم اسلام(ص) بر طبق آیه اول سوره ابراهیم مأمور خروج مردم از ظلمات به سمت نور به وسیله این کتاب شد، چگونه با آموزش تربیتمدار تدریجی روشمند قرآن، توانست جامعهای بسازد که در سوره فتح (112 نزول) در آیه آخر از آنان چنین یاد شده است که «مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ وَ الَّذِینَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَلَى الْکُفَّارِ رُحَماءُ بَیْنَهُمْ تَراهُمْ رُکَّعاً سُجَّداً یَبْتَغُونَ فَضْلاً مِنَ اللَّهِ وَ رِضْواناً سِیماهُمْ فِی وُجُوهِهِمْ مِنْ أَثَرِ السُّجُودِ؛ محمّد(ص) فرستاده خداست و کسانى که با او هستند در برابر کفّار سرسخت و شدید، و در میان خود مهربانند پیوسته آنها را در حال رکوع و سجود مىبینى در حالى که همواره فضل خدا و رضاى او را مىطلبند نشانه آنها در صورتشان از اثر سجده نمایان است»(الفتح/29).
حاصلی ایرانشاهی اضافه کرد: این در حالی است که تفسیر ترتیبی مصحفی، چنین قابلیتی ندارد. قرآن کریم چه به صورت توقیفی تدوین یافته باشد و چه ترتیب آن به اجتهاد صحابه باشد، تأثیری بر کشف این روش ندارد؛ چرا که به طور قطع به تدریج و در طی 23 سال بعثت نبی مکرم اسلام(ص) نازل شده است.
نمونهای از تحول دینی با تفسیر تنزیلی
این محقق با ذکر نمونهای از کشف روش تحول دینی با توجه به سیر نزول قرآن کریم با بیان اینکه این سیر پس از بررسی و تفسیر دقیق سورههای قرآن در سیر نزول با نگاهی که تفسیر همگام با وحی ارائه میدهد، حاصل میشود، تصریح کرد: خدای متعال، در طی مدت بیست و سه ساله نزول قرآن کریم، تجویزهای متعددی را نسبت به جامعه مخاطب داشته است تا به این وسیله تحول مورد نظر خود را در جامعه مخاطب ایجاد کند. این تجویزها، در سورههای مختلف پراکندهاند؛ اما نگاهی که حاصل تفسیر همگام با وحی استاد بهجتپور است، تسلسل این تجویزها و ارتباط هر کدام با دیگری را به خوبی برای مخاطب روشن میکند و این کار بزرگی است که تاکنون توسط هیچ مفسری انجام نشده است. با این روش، استنطاق از قرآن کریم وارد عرصه دیگری میشود و بخشی از سخن قرآن برای دغدغهمندان تحول، شنیده میشود.
وی اظهار کرد: برای مثال بر اساس سیر نزول قرآن کریم، تا زمان نزول آیه مکی «فَاصْدَعْ بِما تُؤْمَرُ وَ أَعْرِضْ عَنِ الْمُشْرِکِینَ» (حجر/54) که مسلمانان به عنوان یک گروه دارای هویت خاص، در مقابل کفار قد علم میکنند و به عنوان یک گروه دارای هویت خاص، اعلام موجودیت میکنند، تعداد 54 سوره نازل شده است. در تفسیر تنزیلی با رویکرد تفسیر همگام با وحی، نشان داده میشود که بر اساس ظواهر آیات قرآن کریم، تا این زمان، چه اتفاقی افتاده و قرآن چه مسیری را برای مخاطبان خود تعیین فرموده که هماکنون زمان اعلام موجودیت و جدایی صفوف مؤمنین از مشرکین رسیده است.
حاصلی ایرانشاهی بیان کرد: با پیجویی این مسأله، میتوانیم به یک روش الهی برای تحول در یک جامعه که دارای سطح معرفتی خاصی است، برسیم. با کشف این روش است که سیاستهای تحولی قرآن همانند نسخ و انساء، معنا پیدا میکنند. حقیقت این است که با کشف این روش ما متوجه میشویم که در یک برنامه تحولی، از چه چیز باید شروع کرد، از چه چیز باید کوتاه آمد، از چه چیز نباید کوتاه آمد، چگونه باید با مخاطبان تحول برخورد نمود، و ثمرات دیگری که این بحث برای ما در مقام عمل به همراه دارد.
3 گروه مخاطب جامعه نزول
این پژوهشگر با مطالعات حقیر در سیر نزول جامعه مخاطب نزول، به سه دسته قابل تقسیم هستند، افزود:
رهبرعزیز انقلاب در نماز جمعه باشکوه این هفته با استفاده از سوره ابراهیم (72 نزول در مکه)، دو صفت را برای مردم ایران بیان نمودند؛ «صبار شکور»
بر آن شدیم تا اشارهای داشته باشیم که قرآن برای تربیت نسل مخاطب نزول و ایجاد صفت شکرگزاری در آنها، پیش از این در سیر نزول، در طرحی حکیمانه مبادرت به تربیت شاکرانه مسلمانان نموده است. پیشنهاد بنده برای این روزها، تمرکز طلاب و ائمه جماعات و اساتید حوزه تبیین شکرگزاری و ناسپاسی است، با بیان تفسیرتحلیلی سوره لقمان (57 نزول در مکه). بدین منظور نکته ناب روششناختی که در تفسیر همگام با وحی جلد ششم، به قلم استاد ارجمندم حجت الاسلام و المسلمین بهجت پور به رشته تحریر درآمده است، برای سرنخ تولید محتوا خدمتتان تقدیم می شود.
شکرگزاری، سرآمد حکمت است. (ر.ک: آیهی 12) و پروردگار حکیم، برای انگیزش مردم بهسمت شکرگزاری، ابتدا به نعمتهای منحصر بهفردی که حس شکرگزاری از خدا را زنده کند، توجه داده، پس از آن، به تجلیل از لقمان پرداخت؛ او که حکمتش وی را به شکرگزاری ترغیب میکرد. سپس همین شکر را درقالب نصایح وی به فرزندش، دنبال کرده و روشن کرده سپاسگزاری، از خدا یا والدین، چنان اهمیتی داشته که از اولیترین توصیههای پدر حکیم به فرزندش بوده است. (ر.ک: آیهی 14) سپس با بیان برخی از نعمتهای الهی که بهمنظور تسهیل زندگی و تأمین رفاه مردم (ر.ک: آیهی 20) ایجاد شده است و گرفتن اعتراف از مشرکان دربارهی نعمت آفرینش آسمانها و زمین، و بیان مالکیت مطلق او بر هستی (آیات 25 و 26) و بیان ناممکن شمردن شمارش نعمتها (آیهی 27) و توضیح نعمت خدا در سامان دادن به حرکت شب و روز و ماه و خورشید (ر. ک: آیهی 29) و نیز یادآوری نعمت حرکت کشتیها در دریاها (ر. ک: آیهی 31) انگیزهی شکرگزاری را تقویت میکند و در این بین، از ناسپاسی و منکر شدن برخی از مردم و تبعات منفی ناسپاسی و انکار، پرده بر میدارد. (ر.ک: آیات21، 23، 24، 25، 32). خلاصه؛ چشم بشر، آنگاه به حقیقت باز میشود که آیات الهی را در تکوین و تشریع ببیند، و این اتفاق، هنگامی حادث میشود که پیشتر چشم انسان به نعمتهای الهی و بخشندگی او، باز شده باشد.
از دیگر سو، خدای حکیم در سورهی لقمان برای منفور کردن ناسپاسیها، روش ویژهای بهکار گرفته است: ابتدا
درباره ی #کتاب 🌹سیر تنزیلی #اهداف قرآن در قرآن🌹
از مجموعه کتب تفسیر موضوعی تنزیلی استاد مفسر حضرت حجت الاسلام و المسلمین بهجت پور زیدعزه
مباحث علوم قرآن مجموعه ای پدیدار شناسی دربارهی قرآن است. از جمله مباحث این علوم آشنایی با اهداف قرآن است. هنگامی که این مباحث رنگ مطالعات درون قرآنی می گیرند، به واقع بحثی تفسیری در خدمت پدیده شناسی قرآن قرار گرفته و مفسر با استفاده از خود قرآن سعی در شناخت قرآن خواهد داشت. بحث اهداف قران در قرآن از همین نمونه است. تاکنون موضوع اهداف قرآن در قرآن با سبک تفسیر موضوعی به روش مرسوم پژوهش شده است، اما روش تحقیق درکتاب پیش روی شما بر پایه تفسیر تنزیلیِ (به ترتیب نزول) موضوعی گذاشته شده است. به این معنا که مجموعه آیات اهداف قرآن را به ترتیب نزول آنها از قرآن استخراج کرده و پس از تبویب آنها متناسب با چهار دوره نزول قرآن متناسب با دورههای پیشرفت دعوت دینی پیامبر اکرم (ص) سعی بر بازشناسی اهداف قرآن و فهم حکمتهای نهفته در توزیع اهداف قرآن و سامانه بین آنها متناسب با تبیین آنها در سیر نزول تدریجی قرآن دارد.
داده های پژوهش ابتدا بر پایه نقد و نشان دادن نقص دانش تولید شده شکل گرفته بر پایه مطالعات مرسوم موضوعی آغاز می شود؛ سپس آیات گرد آوری شده از سراسر قرآن بر اساس سبک تفسیر تنزیلی و بر پایه قواعد تفسیر موضوعی و قواعد ویژه تفسیر تنزیلی تفسیر می شود. در مرحله بعد هر یک از اهداف 29 گانه قرآن در سیر نزول بررسی و حکمت تنظیم آنها دراین سیر تشریح میشود، و در نهایت تلاش شده تا سامانه اهداف و تمییزمیان اهداف کلان، جزیی ، میانی و نهایی قران استخراج گردد.
ان شاء الله این کتاب که مرحله ارزیابی را طی کرده و در دستور کار انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی است به زودی به بازار نشر عرضه خواهد شد. امید که با همت عزیزان پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی این روند سرعت گیرد و هرچه زودتر جامعه علمی از محصول فاخر علمی این کتاب بهره مند گردد.
به زودی گزارشی از ماحصل نتیجه این کتاب خدمت علاقه مندان به مباحث تنزیلی ارائه خواهیم کرد.
موسسه فرهنگی تمهید
@MTAMHID